Goude \'vefe... lennegezh e brezhoneg

Unan — A ! sell 'ta, kozh Kernevad. Deut e oas-te beket amañ, te ?

Daou — Ya, moarvat sur ! Amañ eo ur blijadur bezañ e-mesk tud a-feson lañchennet mat anezhe ha nerzh-buhez gante.

Unan — Kenkoulz dont amañ da dremen un tamm amzer vat 'vit chom da zic'hoûgañ dirak ar c'hozh tele brein gant ur genoù dibrenn.

Daou — Koulskoude e oa traoù kaer emberr 'barzh an tele, hag erotik memes : ur wech n'eo ket kustum.

Unan — Erotik ! Ha petra c'hoazh ! Diriot din gant kozh kaozioù ar sort-se mat da zegas soñjoù fall ha gadal 'barzh pennoù an dud.

Daou — En mod ebet. Ar c'hontrel an hini eo. Klask un tamm diduamant war an tamm douar 'batatez-mañ n'eo ket kaout soñjoù fall.

Unan — Ma n'eo ket ur vezh, ma n'eo ket ur foeltr vezh klevet ur c'hozh krab-sac'h, ur c'hrigner fasoù deñved, ur c'hof-yod eveldout o tifenn tout an traoù lous a vez gwelet kalz re alies 'barzh an tele bremañ !

Daou — Serr da veg, chuchuenn ! Me 'gav din ne vez ket gwelet trawalc'h c'hoazh : 'barzh ar filmoù X e vez disket d'an dud pesort mod ober ha dre besort penn kemer an traoù. Ha meur a hini a rafe vad dezhe mont d'ar skol – ha te da gomañs. Ha ne vi ket ken genaoueg war-lerc'h.

Unan — Ha filmoù X bremañ ! Ma, te, ma faotr, eo staotet da vezh ganez pell zo. Ha vis an Diaoul zo oc'h ober ac'hanout. Hag ar garantez etre an dud ? Ar santimañchoù kaer ? N'eo ket 'barzh ar filmoù X e kavi se.

Daou — Met tout omp graet memes mod ! Kig, eskern hag un tamm kañfardiz da bep hini.

Unan — Kig, eskern ha petra ? Ur pezh pod-fer d'ober soubenn ? Soubenn ha kig-soubenn ha saos tomat da heul. Ya : gwad saos tomat ! Peogwir na dremen ket un devezh, pas unan, hep na vefe gwelet tud ba'n tele lazhet ha adlazhet ha drouglazhet o tiwadañ deus partout.

Daou — Dihan d'ober fae e-giz-se : korf ur plac'h en noazh-ran, en noazh red ar c'hi, un tamm mat a vruched dezhi, – tezhiet mat kwa ! – hag ur revr ledan… met pas re, zo un dra gaer da welet memes tra. Ne gav ket dit ?

Unan — Ma, te bepred, n'out ket kaer met ifrontet kaer 'benn dont da zifenn ar sort abadennoù-se, ur skwer fall 'vit ar vugale ouzhpenn pa c'hallont sellet ouzh traoù vil, ouzh loustoni evel-se, o genoù digor war nav eur.

Daou — Dihan da gontañ bardi ha barda : ar vugale, an deiz a fenoz, zo kalz digourdioc'h 'vit na 'c'h out-te bet gwech ebet. Met homañ zo bet o staotat war al linad, kazi sur. Peotramant n'eo ket bet c'hwilet pell zo.

Unan — Stank da doull, peotramant e vi kaset d'ar galeoù ! Me 'oar mat ar pezh am eus c'hoant da lâret : an dud a zo kollet gant o fenn a-dreñv, n'eus netra d'ober gante. Gwashoc'h c'hoazh : kat int da glask ober evel 'barzh ar filmoù-se : gwallañ merc'hed, forzhañ anezhe, lazhañ tud ha…

Daou — Te zo prest da vont da seurez pe betra ? Ha da ziskiñ o fater d'an dud war ar marc'had ? E ! Amañ n'out ket 'barzh ur gador sarmon, gwelet a rez !

Unan — Mont da seurez, me ? N'eo ket sur. Met mont da sant te, bepred, an dra-se zo sur : n'i ket !

Daou — Pas bezañ nec'het gant se a lâran dit.

Unan — Nec'het evel Pêr en e bec'hed ! Hemañ zo direvret gant ar c'hoant mont da c'hoari las.

Daou — Selaou amañ 'ta : ma vefe kinniget ar sort traoù-se gant Frañs 3 d'ar sul da greisteiz, pe memes gant R.K.B. ur wech ar sûn pe div, e vefe kalz muioc'h a dud o selaou an abadennoù brezhoneg. Trawalc'h da lakat an audimat da strakal !

Unan — A, ya ! Just e-giz-se ! An audimat da strakal, Fañch Broudig da vezañ paket gant un taol gwad war leurenn Frañs 3 du-se 'barzh Roazhon ha Jean-Pierre Gwiader, an tamm skribiton dister-se, da fatikañ dirak mikroioù R.K.B. du-hont 'barzh Sant-Nigouden. Te, ma faotr, n'emañ ket ket an Diaoul war da lerc'h na kennebeud an Ankoù ! An traoù hudur a blij dit kement aze, zo gouest da lakat ar sellerien d'ober gwall-hunvreoù, da goll o fenn memes, ha da vont en borlok war-lerc'h ken buan all.

Daou — Set' amañ ur ravoderez 'vat ! Pa vez kistion deus istorioù evel-se, ne vez den trist ebet. 'M eus aon eo 'n em gavet Marthe Richard bev war he c'hiz, peotramant e vefe-hi Christine Boutin !

Unan — Lesk an div-se lec'h m'emaint ! An div garabasenn grabosek, an div geizerez goueñvet-se. Ha lâr din kentoc'h : ne gav ket dit eo poent sevel ur gomision 'vit kontrolliñ ar programoù hag ar pub memes ?

Daou — Hañ ! Ar poent a bad pell. Mar komprenan mat, emaout o komz deus ur gomision sañsuriñ ; tud ar sort komisionoù-se zo evel ar re all ivez dirak ar filmoù erotik : difluket o daoulagad, balbouzek o genoù ha sonn o divskouarn… hag ouzhpenn o divskouarn kazi sur… Ha war-lerc'h e vez aes dezhe ober skol d'ar re all. Te 'vefe mat da vont d'ober se, kar 'm eus aon, daoust d'ar pezh a lârez, plijañ a ra dit sellet ouzh filmoù X dre laer, 'giz tout an dud.

Unan — Ar chidourenn oc'h ober skol d'ar pod-fer ! Hag al laezh bronn ouzh da fri c'hoazh ! Mar kav dit e vezan-me o c'haloupat war-lerc'h traoù divalav-ki e-giz-se, e rez un troc'h lous 'n ez kartoù. 'Barzh ar sort filmoù-se : komz ebet, dialog ebet, istor ebet, soñj ebet, netra, pas ur raskenn !

Daou — "Un oberer a dalv kant lavarer" evel 'vez lâret. Gwelet a ran pesort filmoù a blij dit : filmoù d'auteur a vez graet dioute… Filmoù torr-revr, ya ! 'Barzh ar re-se ne vez ket graet 'met kaozeal, ne c'hoarvez netra – e-lec'h 'barzh ar filmoù X 'vez graet ur bern traoù, ha traoù me 'lâr dit, ha hep kaozeal !

Unan — Ya, daoust ha pesort traoù ? Difuc'hal, dialaniñ 'pad an ebatoù. Na vez ket 'met se : traoù goullo, traoù toull, hep penn na lost !

Daou — Hep penn na lost ? Geo, just a-walc'h !

Unan — Na deut na da zont, pa lâran dit !

Daou — Geo, geo, dont a ra dezhe !

Unan — Te eo mestr an dud, pa vezont tout war o c'hlud. Hag an dañjer 'vit ar yec'hed, ar c'hleñvejoù fall, sida hag all, petra 'lârez deus se ?

Daou — Lâret a ran : Kaoutchou ! Lakat kaoutchou, implij kaoutchou, mallozh Doue !

Unan — Ya, met alies ac'h eus bet klevet al lavarenn-mañ hag a zo kement ha gwir bater 'vit meur a hini :

Pe 'vo kleñvejoù ne vo ket,

Kaoutchou 'barzh ma revr n'ay ket !

Daou — Homañ zo kouezhet deus lost ar c'harr : dihan da daskiliat e-giz-se, kozh kekenn zo ac'hanout.

Unan — Ha te, kozh paotr fall divergont, tufer pouloud, ehan d'ober similakroù, ne 'c'h eus ket 'vezh ? Fri lous !

Daou — Pelloc'h ec'h aer gant ar vezh evit gant ar c'hoant kac'hat.

Unan — Fe', erru omp gwall izel ganti an taol-mañ, rez an douar koulz lâret ! Ne gav ket dit eo pase poent uhelaat ar gaoz un tamm, nann ?

Daou — Pa gari, ha kement ha ma kari : lakomp ar gaoz da uhelaat… ha traoù all da sevel. (Diskouez a ra gant e zorn evel pa savfe dezhañ.)

Unan — Te ac'h eus un teod da lakat an tan 'barzh ar c'hoad glas. (Ouzh an arvesterien.) 'Peus ket klevet biskoazh kemend-all : mont da glask plijadur e toull revr ar re all ! Hemañ n'eus ken sorc'henn gantañ 'met hini an orged hag al lubrisite.

Daou — Al lubrisite hag an orged an hini zo o ren buhez an dud war ar bed-mañ, 'barzh an tele hag e lec'h all. Kaerañ oberennoù zo bet a-viskoazh : levrioù, barzhonegoù, taolennoù ha delwennoù, zo bet krouet diwar se, diwar ar c'hoant diroll zo stag ouzh korf ha spered an den.

Unan — Te, ma faotr, evel a lâre ma mamm-gozh, zo o komañs da bemp kant vloaz war an tamm douar-mañ c'hoazh. Ha kaer 'c'ho ober da savantenn, n'eo ket gant litanioù ar sort-se e vo roet an absolvenn dit, ut foeltr lost eveldout !

Daou —   Ur savantenn, tamm ebet,

 Ur foeltr lost, ne lâran ket.

 'Meump ket gortozet an tele,

 A-benn reiñ ton d'ar sort traoù-se.

Ha n'eo ket ret mont pelloc'h evit Gwerliskin amañ 'benn kaout tud brudet, troet o spered gante war-zu plijadurioù ar c'horf.

Unan — Piv 'ta ?

Daou — Prosper Proux, Charlez Rolland. An holl a anavez an daou-se.

Unan —   Nag evit kement-se

 Lâret 'm eus ma soñj-me

 Ha mever zo reoù all...

Unan ha daou — O soñjal kemend-all !

Marie-Hélène Morvan ha Sylvain Botrel

(Aet e oa ar priz kentañ gant an disput-mañ da-geñver championad ar bed an disputchoù e Gwerliskin e 2003.)